Spelvisie

Snel, dynamisch, verrassend en effectief

Mede gelet op de principes met betrekking tot de benutting van het speelveld is er een zekere hiërarchie in belangrijkheid te onderkennen, die geldt voor de bezetting van de posities. Zo is het voortdurend bezetten van buitenposities belangrijker bij het optimaal benutten van de aanvalsruimte dan het continue invullen van centrale posities en gelet op het principe van de balbescherming het bezetten van tweede- en eventueel derde-lijn-posities belangrijker dan die in de eerste lijn. Veel aspecten van deze hiërarchie komen terug in geplande spelconcepten, maar ze vloeien eigenlijk logisch voort uit de algemene filosofie van het spel.

Een soort tegenhanger vormt de hiërarchie in de verdediging. Ook daar onderscheiden we binnen- en buitenverdedigers en lijnverdedigers en vooruitgeschoven posities. Maar daar is hiërarchisch gezien het voortdurend bezetten van centrale posities in het algemeen belangrijker dan de buitenposities, ofschoon positie kiezen in de verdediging ook sterk afhankelijk is van het bal- of speelstergeoriënteerde (manverdediging) zijn van het verdedigingsconcept, waardoor de positie van de verdediger sterk medebepaald wordt door de plaats van de bal of die van betrokken aanvaller.

Snel, dynamisch, verrassend en effectief

Deze kreten komen voort uit de Nederlandse spelvisie en zijn een belangrijk onderdeel van onze eigen spelvisie. Hieronder worden de 4 kreten nader toegelicht.

Snel

Snelheid heeft meerdere aspecten.

• Op de eerste plaats de snelheid van lopen, voor handbal met name op korte afstanden. Deze pure snelheid is voornamelijk een kwestie van fysieke aanleg die weerspiegeld wordt in explosieve beenkracht. Aangezien beenkracht goed trainbaar is, ligt de aanleg met name in de explosiviteit, die minder goed trainbaar is.
• Voor handbal is de snelheid van het individuele handelen een belangrijker aspect van snelheid. Deze heeft twee componenten, te weten een psychologisch-tactische en een voorwaardelijk technische. De psychologisch-tactische component bestaat uit "het kunnen lezen" van het spel en de lichaamstaal van andere mede- en tegenspeelsters, waardoor het reageren (voor een deel) anticiperen wordt, het startmoment dus wordt vervroegd en resulteert in een snellere (vroeger startende) handeling. Bij de voorwaardelijk technische component doelen we op reactiesnelheid, het resultaat van een neuronmusculaire activiteit en de fysiektechnische coördinatie, waarbij met name het "benenwerk" bepalend is.
• Hiermee is in feite al het derde aspect ingeleid, namelijk de snelheid van het collectieve handelen. Ook hier spelen meerdere deelaspecten een rol. Het technisch niveau heeft een limiterende invloed op de snelheid van interactie. Uiteraard speelt ook de mate van bekendheid met de opeenvolging van situaties een belangrijke rol, zodat de beslisperiode verkort wordt. In standaardsituaties kan men sjabloonmatig spelen, waardoor de snelheid gunstig wordt beïnvloed, maar de meeste spelsituaties zijn uniek en moeten door de speelster waargenomen worden, geanalyseerd, beoordeeld etc. voordat er een beslissing genomen wordt op welke wijze de interactie wordt voortgezet. Ook hier spelen dus de psychologisch-tactische competenties van de speelsters een rol.
• De vaardigheid in "het kunnen lezen" van het spel van het eigen team en van de tegenstander, het creatieve "zien" van het vervolg, de moed om te beslissen, de verantwoordelijkheid te nemen en de mate waarin men de bedoelingen met medespeelsters kan communiceren zijn medebepalend voor de snelheid van het collectieve handelen.

Dynamisch

De energie, de kracht en de vaart, waarmee opeenvolgende activiteiten worden uitgevoerd bepalen het dynamische karakter van handbal. Bovendien maakt de dynamiek van de activiteit een spel. Met name de wijze waarop het spel start of hervat wordt (de beginworp), de vaart waarmee de overgangen van aanval-verdediging en omgekeerd worden gespeeld, het achterwege laten van een trage organisatiefase en de energieke wijze waarop in de 4e fase de collectieve tactische concepten in aanval en verdediging worden gespeeld, bepalen de dynamiek van het spel.

Verrassend

Zoals dynamiek niet los gezien kan worden van snelheid, kan verrassing niet totaal losgekoppeld worden van dynamiek en daardoor ook niet van snelheid. In het verrassende karakter zit echter ook het onverwachte van het spel, dat daardoor de verwondering en de bewondering oproept. Voor de speelsters neemt de aantrekkelijkheid toe als er meer ruimte is voor creativiteit.
Verrassing hangt samen met de (spel)intelligentie van de speelster, haar creativiteit, haar moed om deze in te brengen en het risico te lopen te falen. Dit roept spanningen op, maar dit "nemen van risico” is een essentiële voorwaarde voor verrassend en spannend handbal. Verrassing hangt ook samen met de wedstrijdstrategie met daarin de verschillende concepten in aanval en verdediging. Teveel sjablonen of systemen maken het spel voorspelbaar, te eenzijdige strategieën doen dat ook en het spel directief "sturen vanaf de kant" is ook alles behalve verrassend. Verrassend handbal vraagt om speelsters-persoonlijkheden en coaches, die de speelsters ruimte geven tot het nemen van beslissingen.

Effectief

• Het spel moet in onze visie gericht zijn op "winnen". Dit kan alleen maar als het spel in aanval en verdediging effectief is. De snelheid, de dynamiek en de verrassing staan dus in dienst van de effectiviteit en stellen specifieke eisen aan de competenties van de speelsters. De genoemde kwaliteiten zijn onmogelijk te realiseren zonder een hoog voorwaardelijk technisch niveau, een goede tactische basis.
• Een hoog technisch niveau vraagt om het beheersen van de basistechniek in aanval en verdediging. Deze basistechnieken moeten kunnen worden uitgevoerd in stand, in beweging en vanuit verschillende uitgangsposities van het lichaam. In de verdediging moeten bovendien de balgerichte bewegingen op hoog niveau kunnen worden uitgevoerd.
• De noodzakelijke basistechnieken moeten flexibel ingezet worden in de actuele wedstrijdsituatie, waarbij een optimale interactie ook vraagt om goede spelcommunicatieve vaardigheden, het "lezen" en "laten lezen" van het (eigen) spel. Binnen het team zullen de acties moeten passen binnen de rol die men op enig moment vervult in samenwerking met de medespeelsters. Deze in- en aanpassing vraagt om een grote creativiteit. De benodigde competenties op toepassingsniveau kan men samenvatten onder de noemer "allround".
• De tactische basis wordt gevormd door een consequente toepassing van de individueel tactische principes, de toepassing van adequate collectieve elementen en een goede balans tussen het situatieve handelen binnen de teamtactische concepten en de toepassing van "systemen" in meer voorspelbare situaties.